Şirket, firma, mağaza, dükkan ve isimlerinin tescil öncesi, süreç ve sonrası marka tescil işlemlerinin nerede ve nasıl yapılacağı son derece önemli.
Etkin Patent Genel Müdürü Bülent Aydın konuyla ilgili şu bilgileri verdi:
Marka tescil işlemleri öncesi marka isminin bulunma aşamaları ve kriterleri, marka başvuru öncesi araştırma ve incelemeleri, tescil süreci ve tescil sonrası olası tüm marka iş ve işlem ayrıntılarını aşağıda inceleyebilirsiniz.
İsim Bulma
Özellikle başta Türkçe terimler olmak üzere, önceden oldukça fazla tescil ve kullanımlar nedeniyle şirket isimleri (Ticaret Unvanı) , firma, dükkan, mağaza ve marka isimleri bulmak oldukça güç ve meşakkatli bir süreç gerektirmektedir.
Tercih edilecek isimler, öncelikle ayırt edici, akılda kalıcı ve kolay telaffuz edilmesi gerekir. Her gün milyonlarca reklamlara maruz kalan tüketicilerin, doğal olarak her ismi hatırlamasının güç olması nedeniyle, ayrım gücü zayıf terimleri hatırlaması güçleşeceği gibi karıştırması da kuvvetle ihtimalidir. O halde harf, hece, kelime ve/veya bunların kombinasyonlarından oluşturulmuş, ayırt edici gücü yüksek terimleri marka ismi olarak seçmek gerekmektedir.
Elbette ayırt ediciliğin yanı sıra akılda kalıcı ve en önemlisi kolay telaffuz edilebilir olması tercih edilmelidir.
Özellikle bir kısım pazarlama aksiyonlarında kolaylık sağlaması için, ürün/hizmetlerin niteliklerini bildirir yani tanımlayıcı işaretler de marka olarak tercih edilebilir. Ancak bu vb. isimleri çok fazla kullanımı nedeniyle buna ayrıt edicilik sağlamak için özgün ve ayırt edici logo, sembol veya maskot ile birlikte kombin yapılması gerekir. Örneğin; başta her türlü giyim ve kozmetik malları olmak üzere TİMSAH resmi hemen Lacoste markasını çağrıştırmaktadır. Özgün, sade, akılda kalıcı ve en önemlisi ayırt ediciliği yüksek olan Twitter logosunu da logo için örnek verebiliriz.
Çok fazla mesaja maruz kalan hafızamız, işimize yarayanları kısa bir süre dahi olsa saklar ama yaramayanları ise reddeder. Önceden hemen herkes onlarca telefon numarasını dahi ezbere bilirdi ancak cep telefonları sayesinde numaralara kolay erişilebilir olması nedeniyle en yakınımızın telefonunu dahi ezbere bilmiyoruz.
Dahası marka bir vaatler bütünüdür. Onun için ister firma isimleri olsun, ister küçük bir mağaza isimleri olsun isim tercihi oldukça önem kazanmaktadır. Öncelikle hedef kitleye ürün/hizmetlerin satın almaya teşvik edecek, diğer rakiplerinizden farklı olduğunuzu belirgin şekilde his ettirecek niteliklerde isim, logo, sloganlardan oluşturulmuş kombinasyonların marka olarak tercih edilmelidir.
Tescil Öncesi Araştırma
Marka isim tespiti yapıldıktan sonra ikinci ve en önemli safha tescil kriterlerine uygunluğunun araştırılması gelmektedir.
Şayet şirket ismi yani isim unvan ve/veya hem unvan hem de marka ismi veya firma ismi olarak kullanılmak isteniyorsa öncelikle marka tescil kriterlerine uygunluğu kontrol edilmeli, sonrasında da Ticaret Odalarında araştırma yapılmalıdır.
Türkiye’ de binlerce Ticaret Unvanı, ilgili Ticaret Odalarına kayıt/tescilli olmasına rağmen marka olarak tescil edilmemiş durumdadır. Dahası bir çok firma, unvandaki kök kelimeyi hem Ticaret Unvanı hem de marka niteliğinde kullanmaktadır. Bu durum sıklıkla taraflar arasında çekişme ve dava konusu yapılmaktadır.
Ticaret Unvanın kayıtlı olduğu bütünüyle, örneğin “Etkin Patent Tic. Ltd. Şti.” şeklinde kullanılması halinde, tescilli bir hak kullanımı olduğundan, Mahkemeler tarafından terkin/hükümsüzlük kılınmadığı sürece engellenmeyeceği gibi, marka tecavüzü olarak da kabul edilmemektedir. Ancak unvandaki kök kelime yani “etkin” ve/veya “etkin patent“ şeklinde kullanım, aynı mal/hizmetlerde başkası adına marka tescili olması halinde marka tecavüzü niteliğindedir.
En azından hemen her şirketin web sayfası olduğu düşünüldüğünde ve Ticaret Unvanının bütününü barındıran alan adı kullanma imkanı olmadığı gözetildiğinde, doğal olarak kök kelimeler yani “etkinpatent.com” vb. alan adları kullanımı olacağından bu durum marka tecavüzü niteliğinde olacağından, mutlaka marka tescili yapılmalı veya marka tescil kriterlerine uygunluğunun araştırılması gerekmektedir.
Marka tescil kriterlerine uygunluğunu araştırmak için öncelikle Türk patent ve Marka Kurumu nezdinde önceden kayıt/tescilli markalar arasında marka sorgulama yapılmalıdır.
Marka araştırma yapılırken elbette alan adı sorgulama gibi düşünülmemelidir. Dolayısıyla isim tescil sorgulamaişlemlerinin bir uzman tarafından yapılması önerilmektedir.
Önceki ve sonraki marka isimlerinin benzerlik incelenmesinde bir çok kriter bulunmaktadır. Özet olarak marka tescil kriterleri;
Markaların asli ve esaslı unsurları
Marka unsurlarının nitelikleri
Anlamsal, görsel ve işitsel benzerlikler
Mal/Hizmet benzerliği
Re’sen ve/veya itiraz üzerine ret riskleri
Tanınmışlık kriterleri
Marka tescili olmasa bile bir başkası tarafından firma, şirket, mağaza ve marka ismi olarak kullanılıp kullanılmadığı,
Türkiye’ de tescilli olmasa bile, Yurtdışında tanınmışlık niteliğinde markaların varlığı,
Vb. konusunda uzmanların inceleme ve değerlendirme yapmasını gerektiren önemli detaylar bulunmaktadır.
Örneğin anlamları farklı olsa bile işitsel benzerlikler ve çağrıştırma tehlikesi dahi iltibas olarak kabul edilmekte ve itiraz üzerine veya dava konusu yapılması halinde ret gerekçesini oluşturmaktadır. Yine iki kelimden ve/veya kelime/logo karma kombinasyondan oluşan bir bileşke markasının bütünü ayırt edici olmasına rağmen, bu unsurlardan birinin diğerinden öne çıkarılması halinde baskın unsurların benzerliği nedeniyle ret riski oluşturabilir.
Dolayısıyla marka sorgulama nerede ve nasıl yapılması gerektiği konusu oldukça önemsenmesi gerekmektedir. Aksi bir durumda markaya yaptığınız yatırımlar ve onca emek, zaman ve maliyetlerin heba edilmesine sebep olabilir.
Marka Başvuru ve Tescil Süreçleri
Başvuru
Yayın veya RET Kararı
Başvuru şekli şartlara ve yasal mevzuat uygun, önceden aynı/benzer başvuruların olmaması halinde iki ay süre ile markalar bülteninde yayınlanmaktadır.
Başvurunun kısmen/tümden reddi halinde yine iki ay içinde YİDK nezdinde karara itiraz etme hakkı bulunmaktadır.
Yayına İtirazlar
Marka başvuruna üçüncü tarafların itirazı halinde Markalar Dairesi başkanlığı itirazı inceler ve karara bağlar. Bu kararların tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde taraflar YİDK nezdinde yeniden itiraz edebilir. YİDK kararları Türk Patent ve Marka Kurumu’ nun nihai kararıdır. YİDK kararlarının iptali için yine tebliğ tarihi itibariyle iki ay içinde Ankara Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’ ne İPTAL davası açma hakkı bulunmaktadır.
Tescil ve Belgelendirme
Bülten yayını sona ermiş, itiraz olmayan veya itirazların sonuçlanmasından sonraki yine tebliğ tarihi itibariyle iki ay içinde marka tescil belge düzenleme ücreti ödeme ve işlemlerin tamamlamasından sonra marka tescil başvurunuz kesinleşir ve tarafınıza marka tescil belgesi gönderilir.
On yılda bir marka yenileme şart ve koşuluyla tüm hakları süresizdir. Yenileme yapılmaması halinde ise hükümsüz kalmaktadır. Ancak marka yenileme işlemi yapılmayan markaların fiilen kullanımını ispatlamak şart ve koşuluyla iki yıl süresince üçüncü taraf başvuru/tescillerine itiraz etme hakkı bulunmaktadır.
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere, özellikle itirazlar veya dava konusu olması halinde oldukça uzun süre ve maliyet üstlenmek gerektirmektedir. Dolayısıyla marka tescil başvurusu yapmadan önce başvuru süreci ve sonraki olası davaları da düşünerek ayrıntılı marka tescil araştırma işlemlerinin yapılması ve olası risklerin başvuru öncesi giderildikten sonra başvurunun yapılması gerekmektedir.
Her yıl ortalama 120.000 civarında başvuru olduğu ve bunlardan % 20-25 dolayında re’sen ve/veya itiraz üzerine veya dava konusu yapıldığı gözetildiğinde başvuru öncesi araştırma ve incelemenin önemini de ortaya koymaktadır. Onun için başvuru öncesi çalıştığınız uzman, danışman veya patent firmalarından mutlaka marka araştırma ve inceleme raporlarının yazılı alınması oldukça önem arz etmektedir.
Marka Tescil Maliyetleri
Koruma talep edilen mal/hizmetler 45 adet sınıfta tanımlanmıştır. 1-34 aralığındaki sınıflar mal gruplarını, 35-45 aralığındaki sınıflarda ise hizmet grupları tanımlanmıştır. Dolaysıyla başvuru aşamasındaki sınıf sayısına göre marka başvuru ücreti ödenmektedir. Özet olarak;
Marka başvuru ücreti (Sınıf sayısına göre değişmektedir.)
Tescil kesinleşmesi halinde marka tescil belge düzenleme ücreti
Marka bülten yayına itirazların olması ve başvuru sahibinin istemi olması halinde itiraza karşı görüş ücreti
Türk Patent ve Marka Kurumu’ nu kısmi/tümden RED kararlarına itiraz ücretleri
Bu arada Türk Patent ve Marka Kurumu fiziki yani kargo/posta yoluyla bireysel başvuru ücret tarifesi yaklaşık olarak çevrimiçi ( online) işlem ücret tarifelerinden % 50 daha fazladır.
Her ne kadar kimi şahıs ve firmalarca farklı ücretler talep ediliyor olsa da, aslında marka tescil resmi harç bedelleri her yerde aynı olmak zorundadır. Yani bireysel veya kurumsal marka patent firmaları bakımından harç bedelleri aynı ama hizmet ücretleri farklı olabilir.
Onun için başvuru öncesi birlikte çalıştığını şahıs veya kurumsal patent firmalarından, marka tescil sürecindeki marka tescil fiyatları, itirazlar, karşı görüşler dahil tüm marka işlem maliyetlerini, üstelik resmi harç bedelleri ile hizmet ücretlerinin ayrı ayrı belirtilmek koşuluyla yazılı yazılı olarak teklif almanızı öneriyoruz.
Marka Tescil Sonrası İş ve İşlemler
Marka tescil edildikten sonraki iş ve işlemleri özet olarak;
Üçüncü taraf benzer başvuruların izlenmesi ve süresi içinde itiraz yapmak için marka takip ve izleme,
Başvuru tarihinden sonraki 10. Yılın bitimine 6 ay kala yenileme işlemleri yapılmaktadır. 10 yıllık sürenin bitiminden sonraki 6 ay içinde cezalı ücret ödenerek yine yenileme işlemi yapılabilir.
Lisans kayıt
Kısmi/Tümden Devir
Veraset ve intikal
Unvan, Nev-i ve adres değişikliği Şeklinde özetlenebilir.
Sonuç olarak yeni marka ismi oluşturma, tescil, koruma ve markalaşma uzun süre, zaman, emek ve maliyet gerektirmektedir. Ancak marka isim tespit aşamasından, tescil sürecinin sonuna kadar tüm olasılıkların ayrıntılı araştırma ve incelenmesi sonraki telafisi güç zararlardan sizi koruyacağından konusunda deneyimli ve uzman kişi ve vekil firmalarla çalışmanın yararlı olacağını, ödenecek danışmanlık ücretlerinin aslında olası büyük zararlardan korunması gibi düşünülmesi gerekir.
