4 İzmir seçmeninden 3’ünün, yani yaklaşık yüzde 75’inin AK Parti iktidarının değişmesi gerektiğini ifade ettiği araştırmaya göre Cumhurbaşkanlığı için geçen isimler arasında Mansur Yavaş’tan yana tercihini koruyan İzmirli seçmen, Ekrem İmamaoğlu’na yaklaşımında ise geri adım atmış görünüyor.
İntegral Araştırma Şirketi, geçtiğimiz günlerde ekonomik kriz ve güven başlıklarını açıkladığı siyasi
gündem araştırmasının beklenen 2. etap sonuç raporunu açıkladı. Katılımcıların 24 Haziran Seçim
tercihlerinin de ayrı kota olarak uygulandığı ve 30 ilçeyi kapsayan araştırmaya göre; 4 kişiden 3’ü
iktidarın değişmesi gerektiğini düşünüyor. Cumhurbaşkanlığı için geçen isimler arasında Mansur
Yavaş’tan yana tercihini koruyan İzmirli seçmen; Ekrem İmamaoğlu’na yaklaşımında ise keskin bir
geri adım atmış görünüyor. Kararsızlar dağıtılmadığında, AK Parti; 3 Kasım 2002 seçimlerindeki oy
oranına doğru gerilerken; 3 kişiden 1’inin CHP demesi ve yaşanan kaymalar; tüm parti
cephelerindeki tartışmaları alevlendireceğe benziyor.
Yaldız: Belirgin değişiklikler yaşanıyor
Yaşanmakta olan ekonomik kriz ortamı ve diğer etkenlerle birlikte İzmir’in siyasi gündemi ve
tercihlerinde belirgin değişiklikler olduğuna dikkat çeken İntegral Araştırma Şirketi Genel
Koordinatörü Ümit Yaldız; “Araştırmamızın bu ayağındaki bulgulara bakıldığında; ülkede siyaset
kurumuna duyulan güven oldukça zedelenmiş görünüyor. İktidarın değişmesine yönelik iki açılı
sorumuza verilen yanıtlar dikkat çekici. Çünkü iktidarın değişmesi gerektiğini düşünenlerin oranı
oldukça yüksekken, değişeceğine olan inancın düşük olması; siyasi aktör ve parti boşluğunu
vurguluyor. Özellikle AK Parti ve CHP açısından da çarpıcı sonuçlar doğuran araştırmamızın işaret
ettiği bir diğer önemli sonuç da; olası Cumhurbaşkanı Adaylarına yönelik tercihler. Mansur Yavaş
Kasım Ayı araştırmamızdaki oranını büyük ölçüde korurken, İmamoğlu’na desteğin belirgin biçimde
erimiş olması dikkat çekiyor. Bugün olası bir seçimde, sadece iktidar partisi değil, ana muhalefet
partisindeki ve dolayısı ile her ikisinin ittifak ortaklarına ilişkin tercih oranları da ayrıca dikkat çekici” dedi.
İntegral’in son siyaset gündemi raporunun ayrıntıları şöyle:
‘İktidar değişimi algısı’ dikkat çekiyor…
Yoksul kesimin %84’ü iktidar değişmeli diyor
Siyaset sahnesi boş, aktör yok!
Araştırmaya katılanlara, “Sizce Türkiye’de İktidar Değişmeli mi?” ve “ Bu Pazar bir genel seçim olsa
iktidar değişir mi?” şeklinde iki farklı soru yöneltilmiştir. 4 İzmir seçmeninden 3’ünün, yani yaklaşık
%75’in AK Parti iktidarının değişmesi gerektiğini ifade ettiği soruda; değişmemesi gerektiğini
söyleyenler, sadece %12’de kalmış, %12 ise “Emin değilim, Kararsızım” yanıtını vermiştir. Ekonomik
seviyesini ‘ düşük ve orta altı’ olarak tanımlayanlarda, değişmesi gerektiği düşüncesi ‘orta ve yüksek
‘kesimlere göre çok daha yüksek ölçülürken, düşük kesimde %84,2’ye yükseldiği saptanmıştır. 24
Haziran’ın AK Parti seçmeni, %45; MHP seçmeni %65 oranında iktidarın değişmesi gerektiğini
savunurken, bu oran CHP seçmeninde %90’a ulaşmıştır.
Araştırmanın aynı konudaki iki sorusu önemli sonuçlar ortaya koymaktadır. Örneğin; “Bu Pazar
seçim olsa ‘iktidar değişir’ diyenlerin oranı %48’de kalmıştır.’ Emin değilim’ diyenler %24 iken ,
%27,8’i bulan “Değişmeyecek ve Kesinlikle değişmeyecek”’ düşüncesi dikkat çekmiştir. Bu değişim
algısında ekonomik durum tanımlarına göre dağılımlar da tartışılmaya değerdir. Ekonomik
seviyesini düşük olarak tanımlayanların yaklaşık %60’ı seçim yapılması halinde iktidarın değişeceğine
inanırken, ekonomik seviyesini orta üstü ve yüksek olarak tanımlayanlarda bu inanç oldukça
düşüktür. Bu Pazar seçim yapılsa iktidarın değişeceğine oransal olarak en fazla inanan kesimin HDP
seçmeni (%72) olduğu saptanmıştır. İktidarın değişmesi gerektiğini düşünenlerin %53,6’sı bu pazar
seçim yapılması halinde iktidarın el değiştireceğine inanmaktadır. Değişmesi gerektiğini
düşünenlerin %23,6’sı “Emin değilim” derken, %22,9’u “Değişeceğine inanmıyorum” cevabı
vermiştir.
İktidar değişmeli ve değişecek yanıtı, en yüksek ortalama oranıyla 24 Haziran 2018 genel
seçimlerinde HDP, CHP ve İYİ Parti’yi tercih edenlerden gelirken, en düşük ortalama AK Parti ve
MHP seçmenlerinden gelmiştir. AK Pati seçmeninin %45,3’ü ve MHP seçmeninin %65,7’si iktidar
değişmeli cevabını vermişlerdir. AK Parti seçmeninin %29,7’si iktidarı değişeceğine inanırken, MHP
seçmeninin %28,5’i iktidarın değişeceğine inandıklarını ifade etmiştir.
Karşılaştırdığımızda; katılımcıların %75,6’sı “Kesinlikle değişmeli, Değişmeli” cevabını verirken
%48,3’ü “Kesinlikle değişecek, Değişecek” yanıtını vermiştir. Katılımcıların %12,4’ü “Kesinlikle
değişmemeli, Değişmemeli” cevabını verirken, %27,8’i “Kesinlikle değişmeyecek, Değişmeyecek”
cevabını vermişlerdir. İktidarın değişmesi gerektiği düşüncesi oransal olarak zirveyi görürken
değişeceğine dair inancın %50’yi bulmaması daha çok muhalefetin yeterince güven verememesi ve
özellikle CB adaylığı noktasındaki belirsizlik ve siyasi aktör boşluğuna bağlanmıştır.
Rapordaki bir diğer önemli detay ise; Kasım 2021’e göre iktidarın değişeceğine dair inancın düşmüş
olmasıdır. Kasım 2021’de %53,5’i bulan ‘”Değişecek” yanıtı; Mayıs 2022’de %48,3’e gerilemiştir. Bu düşüşte
iktidar partisinin gücünü koruduğuna dair inanç kadar “Seçimle yani sandıkla değişmesinin mümkün
görünmediğine” yönelik algının da rol oynamış olabileceği değerlendirilmiştir.
Bu Pazar seçim olsa:
AK Parti’de gerileme… 4 CHP’liden 1’i kararsız!
Seçmen, CHP – İyi Parti arasında …
Bu soruya gelen yanıtlarda; kararsızlar dağıtılmadan CHP %30,8 iken AK Parti %16,3, İYİ Parti %13,6
oranlarıyla ilk sıralarda yer almıştır. Katılımcıların %12,7’si “Kararsız”, %7,4’ü “Oy kullanmam”
demiştir. Kararsızlar oransal dağıtıldığında ise İYİ Parti’nin %17’ye ulaştığı görülmüş, AK Parti
%20’lerde kalmıştır. İyi okunması gereken bu sonuçlarla ilgili en çarpıcı değerlendirme; iktidar
partisinin 3 Kasım 2002 seçimlerindeki oy oranına gerileme ihtimalidir.
Kararsızlar oransal dağıtıldığında ise İYİ Parti’nin %17’ye ulaştığı görülmüş, AK Parti %20’lerde
kalmıştır. Kararsız ve protest seçmenin daha çok Cumhur İttifakı seçmenlerinde yoğunlaştığı
görülürken, kararsızlara “Hangi partiler arasında kararsızsınız?” sorusu yöneltildiğinde; 3 kararsızdan
birinin “Oy kullanıp kullanmama” konusunda kararsız olduğu, diğer kararsızlar içinde ise “CHP İYİ
Parti arasında kararsızlığın yüksek olduğu görülmüştür.
24 Haziran tercihleri ile çapraz analiz alındığında en yüksek oranda seçmenini koruyan partinin %77
ile HDP, %71,9 ile İyi Parti olduğu saptanırken, en yüksek oy kaybının MHP ve AK Parti’den olduğu
görülmüştür.
İzmir, yine “Yavaş” dedi!
İmamoğlu’na Karadeniz dalgası…
Araştırmada, İzmirli seçmenin, açık uçlu soruda Cumhur İttifakı Erdoğan’a rakip olarak uzak ara
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ı gördüğü Kasım 2021 araştırmasından sonra bir kez daha ortaya çıkmıştır. Yavaş ismi; Kasım 2021 araştırmasındaki gibi neredeyse her üç İzmirliden
birinden gelmiştir. Ana Muhalefet Lideri Kılıçdaroğlu’nu Erdoğan’ın karşısında görmek isteyenlerin
oranı ise aynı kalmıştır. En çarpıcı sonuç; İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu
isminde in karşısında elde edilmiştir. Kasım 2021 ile karşılaştırıldığında İmamoğlu’na yönelik
desteğin %5,7 puan birden azalmasının Ramazan Bayramı’nda Karadeniz’e yaptığı gezi sırasında ve
sonrasında yaşanan tartışmalardan kaynaklı olduğu değerlendirilmiştir.
Bu soruya İzmirli seçmenden 20 farklı isim gelirken; Mansur Yavaş” diyenler, ağırlıklı olarak dış
ilçelerden, 35 yaş altı seçmen ve erkek katılımcılardan oluşmaktadır.
Erdoğan, Yavaş, Kılıçdaroğlu ve İmamoğlu Karşılaştırması
En zor seçenek Kılıçdaroğlu!
Katılımcılara “Erdoğan ile Kılıçdaroğlu, Yavaş ve İmamoğlu Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 2. tura
kalsa hangisine oy verirsiniz?” sorusu Kılıçdaroğlu, Yavaş ve İmamoğlu açısından ayrı ayrı sorular
olarak yönetilmiştir. Bu üç isim Erdoğan’la seçime girerek 2. tura kaldığında; en yüksek oranda
tercih edilen isim %65,1 ile Mansur Yavaş olmuştur. En düşük oran ise %49 ile Kemal Kılıçdaroğlu
olarak tespit edilmiştir.
“Boş oy atarım, sandığa gitmem“ yanıtları CHP Lideri Kılıçdaroğlu’nun adaylığında öne çıkarken;
kararsızlar; Yavaş’ın adaylığında yoğunlaşmıştır. Araştırmanın her isim için ayrı ayrı dikkat çekici
bulguları söz konusudur: “Kılıçdaroğlu, Yavaş ve İmamoğlu’na oy veririm.” cevabı en yüksek oranda
merkez ilçelerden gelirken, “Erdoğan’a oy veririm.” cevabı en yüksek oranda dış ilçelerden gelmiştir.
Kadınlar, erkeklere oranla Kılıçdaroğlu’na ve İmamoğlu’na daha fazla oy verme eğilimindedir.
“Erdoğan’a oy veririm ve Kararsızım” diyenler arasında ise kadın seçmen daha fazladır. Ayrıca; daha
detaylı irdelendiğinde, 24 Haziran genel seçimlerindeki CHP seçmeninin %74,5’i Kılıçdaroğlu derken;
%88’i Yavaş’ın ismini vermiştir. , HDP’ye oy verenlerin %62,3’ünün, İYİ Parti’ye oy verenlerin
%91,2’sinin de “Yavaş” demesi dikkate değerdir. Ayrıca, MHP’ye oy verdim diyenlerin %51,4’ü ve AK
Partiye oy verdim diyenlerin %26,4’ü de tercihini aynı isimden yana kullanmıştır.
Parlamenter sisteme dönüş kararına bakış
Araştırmada ayrıca; katılımcıların CHP, İYİ Parti, Saadet, DEVA, Gelecek, DP’nin oluşturduğu 6’lı
masanın toplantılarından sonra kamuoyuna yaptıkları güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüş
kararı hakkındaki görüşleri de sorulmuştur.
İzmir seçmeninin %49,1’i bu açıklamayı “Çok olumlu, Olumlu”, %23,3’ü “Çok olumsuz, Olumsuz”,
%13,7’si “Kısmen olumlu” bulurken, %13,7’si bu konuda fikirlerinin olmadığını ifade etmiştir. “Fikrim
yok” yanıtı ve katılımcıların “güçlendirilmiş parlamenter sistem” içeriği hakkında bilgisinin olmaması
dikkat çekmiştir.
24 Haziran genel seçim tercihleri bazında bakıldığında; en yüksek oranda destek İYİ Parti, HDP ve
CHP seçmenlerinden gelirken, en düşük oranda destek AK Parti ve MHP seçmeninden gelmiştir. En
yüksek oranda “Fikrim yok” cevabı ise 24 Haziran seçimlerinde oy kullanmayan seçmenden, AK Parti
seçmeni ve CHP seçmeninden gelmiştir.
Yaldız; “Doğru değerlendirmek gerekli…”
İntegral Araştırma Şirketi Genel Koordinatörü Ümit Yaldız; araştırmanın bir bütün olarak ele
alınması gerektiğini; dönemsel ve kısa vadede çok çarpıcı sonuçlar ortaya koyduğunu belirterek
şunları söyledi; “ Sonuç itibariyle ortaya çıkan İzmir fotoğrafı, tüm partiler açısından bir
değerlendirme yapılmasını gerekli kılıyor. Özellikle ekonomik krizin etkileri, bu etkilerin siyasi
yaklaşım ve tercihlere yansıması iyi okunmalı. AK Parti’nin gerileme eğilimi, İyi Parti’nin CHP ve diğer
partilerden devşirdiği tercih oranı; seçmenin iktidarın değişmesini istese de yerine bir alternatif
bulamaması, iktidar kadar muhalefete de duyulan güvensizliği ortaya çıkarması bakımından oldukça
önemli. Bu sonuçlar, hem genel hem de yerel seçimlere yönelik çıkarılacak yol haritası için öncü
nitelikte. Bilhassa yoksul ve düşük gelir grubunun iktidarın değişmesi gerektiğini %80’in üzerinde
istiyor olması, İmamoğlu’na yönelik toplumsal desteğin anlamlı oranda gerilemesi, AK Parti’nin
oylarında 2002 seçimlerini hatırlatan rakamlar son derece önemli. Fakat iktidarın değişeceğine dair
inancın düşüklüğü de ciddi bir muhalefet ve siyasi aktör boşluğunu işaret ediyor. İntegral araştırma
olarak; başta İzmir olmak üzere siyasi gündemi, toplumsal ve ekonomik gelişmeler ışığında ölçmeye
devam ediyoruz. Genel Seçimler için geri sayımın başladığı ve içinden geçilen bu olağanüstü süreç
dikkate alındığında, elde ettiğimiz sonuçların değeri daha da artıyor.”
